Blog

Jak ‘czytać’ obraz — interpretacja obrazów

Zastanawiając się nad interpretacją dzieł sztuki, można zadać sobie pytanie, czy każdy jest w stanie to zrobić i czy, aby uczynić to prawidłowo, konieczne jest kierunkowe wykształcenie lub konkretna wiedza. Sprawdźmy, co może nam pomóc w zrozumieniu obrazu i zamierzeń jego autora.

Analiza dzieła sztuki – od czego zacząć?

Wbrew pozorom chcąc dociec głębszego sensu i przekazu płynącego z konkretnego obrazu lub innego dzieła wcale nie trzeba być specjalistą, bo odbiór sztuki jest sprawą bardzo indywidualną i zależy od naszego postrzegania świata, wrażliwości i emocji. Czasami warto jednak podeprzeć się pewnymi schematami, które mogą pomóc w zrozumieniu obrazu i dostrzeżeniu intencji autora, bądź ukrytej symboliki zawartej w niektórych motywach. Zanim zaczniemy interpretować dzieło, warto przeprowadzić jego analizę, czyli usystematyzować podstawowe dotyczące go informacje. Zaczynamy od tak oczywistych kwestii jak tytuł obrazu, nazwisko malarza, oraz epoka, w której praca została stworzona. Choć sama interpretacja sztuki w zależności od odbiorcy może mieć różne oblicze, to jednak ustalenie formalnych oraz widocznych cech dzieła bywa pomocne. W momencie, gdy zaczniemy zastanawiać się nad tym, jak czytać obraz może się okazać, że już sam jego tytuł, czy czas, w którym powstał, będą istotną wskazówką doprowadzającą do ciekawych skojarzeń.

Interpretacja obrazów – co jeszcze warto ustalić?

Zanim dojdziemy do samej interpretacji, warto jeszcze przyjrzeć się kilku kwestiom, które zazwyczaj obejmuje analiza dzieła sztuki. Określamy, więc tematykę dzieła (może to być np. pejzaż, portret, scena rodzajowa, batalistyczna czy martwa natura), a następnie przechodzimy do takich szczegółów jak kompozycja, kolorystka, światło i ekspresja. Kompozycja może być np. otwarta, zamknięta, symetryczna, asymetryczna statyczna lub dynamiczna. Wybrany przez malarza sposób przedstawienia konkretnego motywu, może mieć bardzo duży wpływ na to, jak widz będzie postrzegał daną scenę. Podobnie intensywnie oddziałuje kolorystyka obrazu i tonacja, w jakiej został namalowany – nie od dziś przecież wiadomo, że kolor ma ogromne znaczenie na nasz odbiór rzeczywistości. Modelunek światłocieniowy oraz rodzaj ekspresji to kolejne ważne cechy obrazu wpływające na wrażenie, jakie dane dzieło wywołuje u odbiorcy.

Kolejne kroki, czyli jak czytać obraz?

Oczywiście każdy może stanąć naprzeciwko dzieła malarza i nie zastanawiając się nad tym jak interpretować obrazy stwierdzić po prostu, czy praca mu się podoba, czy też nie wzbudza większego zainteresowania. Jednak znajomość kontekstu kulturowego, kierunku sztuki, środków artystycznych czy symboliki obowiązującej w danej epoce znacznie ułatwia zrozumienie dzieła i dotarcie do jego głębszych warstw. Dlatego „czytając obraz”, warto zastanowić się nad tytułem (czy jest adekwatny do tego, co przedstawia dzieło), określić samą tematykę obrazu i sprawdzić, czy ukazane postaci bądź sceny mają swoje odpowiedniki w historii, lub realnym świecie. Istotnym kluczem, dzięki któremu interpretacja sztuki może być znacznie łatwiejsza, jest też biografia samego twórcy – nie od dziś przecież wiadomo, że artyści to wyjątkowo wrażliwi ludzie, a w ich dziełach często odbijają się wspomnienia z własnego życia, lub historycznych i społecznych wydarzeń, których byli świadkami. Chyba najbardziej jaskrawe tego przykłady to autoportret Vincenta Van Gogha z zabandażowanym uchem oraz tematyka obrazów Henriego de Toulousea – Lautreca, która była silnie związana z jego życiem.

Czy analiza dzieła sztuki jest konieczna?

Na poziomie akademickim zapewne tak. Jednak po to, aby czerpać radość z obcowania ze sztuką, nie trzeba szczegółowo analizować każdego dzieła. Dotyczy to zwłaszcza abstrakcyjnej sztuki współczesnej, gdzie zinterpretowanie symboli i znaczeń, które dość łatwo znaleźć np. u holenderskich malarzy barokowych, tu jest często wręcz niemożliwe. Czasem trzeba, więc zaakceptować fakt, że nie każdy rodzaj sztuki można łatwo zrozumieć i „odczytać”, ale wystarczy podejść do takiego dzieła z „otwartą głową” i chłonąć wrażenie, jakie w nas wywołuje. Sztuka ma działać na wyobraźnię, pobudzać emocje, zmuszać do kontemplacji i pomagać w oderwaniu się od codzienności. Aby tak było, często nie trzeba się zastanawiać „co artysta miał na myśli” tylko pozwolić, aby jego praca zaczęła przemawiać do nas swoim własnym językiem. Każdy z nas może stworzyć indywidualną interpretację dowolnego dzieła, bo sztuka nie jest czymś, co można jednoznacznie sklasyfikować i ująć w jednolite ramy.